De tragikomische roman "The King Dies" van David Albahari is een klein meesterwerk en de erfenis van een groot schrijver

Het is de laatste en meest bizarre roman van de Servisch-Joodse schrijver David Albahari, die in 2023 op 75-jarige leeftijd overleed: het verhaal van een kleine koning die over een klein koninkrijk heerst en aan zijn einde komt in een hotel in Zürich.

Zijn naam blijft onvermeld, evenals de datum en oorzaak van zijn dood; het naamloze koninkrijk strekt zich uiteindelijk uit over twee verdiepingen van een hotel in Zürich. Waar de koning om draait, wordt onthuld door een ietwat verwarde verteller, die soms zichzelf citeert, soms professor Babović, soms de memoires van de kleine koning.

Hij ontmoette staatshoofden zoals Tito en schrijvers als Borges en Nabokov, nam deel aan de oprichting van de niet-gebonden staten en de VN, traceerde zijn stamboom terug tot de Scythen, was dol op films, kaarten en boeken over droomuitleg, verzamelde postzegels en was gepassioneerd door reizen. Toch werd hij pas zichtbaar "toen hij onzichtbaar was".

Een raadselachtige man. Vooral omdat hij beweerde de kruisiging van Jezus te hebben meegemaakt, evenals de brandstapels van de Spaanse Inquisitie en de gaskamers van de naziconcentratiekampen. En hij merkte op: "In plaats van met elk moment lichter te worden, wordt onze grote, wijde wereld steeds donkerder, zodat de mens aan het einde van dit alles, of preciezer gezegd, aan het einde van zijn leven, niet het licht, maar de duisternis ingaat."

De roman van David Albahari draait om de koning, zonder hem te interpreteren. Hij dwaalt herhaaldelijk af in verschillende richtingen: naar Afrika en kwesties rond racisme en kolonialisme, naar politiek geruzie binnen de Beweging van Niet-Gebonden Landen, naar de minachting van grootmachten voor kleine staten, naar studentenopstanden, naar overheidsconcepten en zuiveringsprogramma's.

Kortom, er is nauwelijks iets dat niet voorkomt in de grillige woordenstroom van de verteller: er wordt gesproken over orde en wanorde, over nieuwe talen, over de "paradox van de vergetenen en de ongeletterden", over de Palestijnse kwestie en over het Zwitserse banksysteem, op een didactische en filosofische manier of poëtisch en suggestief wanneer het onderwerp Chinese zijde of clair-obscur is: "... de nacht is zo jong als een bruid, de kinderen slapen dicht op elkaar als maïskolven, de koning draagt ​​zijn nachtkleding: het blauwe satijnen nachthemd, de badstof pantoffels en een brede riem."

Aldus voorbereid op de nacht, weet hij niet of de nacht ook voor hem klaar was, "net zoals hij op veel andere vragen geen antwoord had."

Ook de lezer blijft over veel dingen achter. Wat is de zin van dit wilde, fantasierijke verhaal, vol serieuze en ironische toespelingen? Is het bedoeld om de bekrompenheid van kleine staten te bespotten, of zelfs om politiek in het algemeen tot absurditeit te reduceren? Immers, "geschiedenis is eigenlijk gewoon dat: het omploegen van de lege ruimte die het niets ons heeft nagelaten." En wat zouden de personages van de Duitse Hanni Gretl, de Zwarte Sulejman en de machtige "draak" Dragan, die na de dood van de koning in een café botsen, bedoelen?

De thema's komen herhaaldelijk samen op het Balkangebied; professor Babović houdt ook zijn tirades in Belgrado, en de verteller – net als auteur David Albahari – is zeer goed geïnformeerd over het onderwerp. Je spitst je oren dan ook bij de beschrijving van een winterdag in 1939 met de stipte wisseling van de wacht voor het parlement van Belgrado, die doorspekt is van de voorbode van oorlog en Jodenvervolging – thema's die Albahari in verschillende van zijn boeken indrukwekkend heeft behandeld.

Hier, in "When the King Dies", pakt hij veel zaken selectief op en verbindt ze gedurfd met andere thema's, alsof er niet genoeg tijd is om alles weer tot in detail uit te diepen. (De ziekte drukte immers al zwaar op hem.) Het resultaat is een kleurrijke, glinsterende caleidoscoop van encyclopedische kennis en tragikomische levenservaring, van geestige ideeën en parabelachtige motieven, doordacht en geestig gepresenteerd.

Een klein meesterwerkje, meesterlijk vertaald door Mirjana en Klaus Wittmann. En jawel: de nalatenschap van een groot schrijver.

David Albahari: Als de koning sterft. Roman. Vertaald uit het Servisch door Mirjana en Klaus Wittmann met medewerking van Florian Grundei. Schöffling-Verlag, Frankfurt am Main 2025. 157 pp., CHF 38,90.